Symbiotische ouder-kind relatie; wederzijdse afhankelijkheid.

In mijn vorige blog schreef ik over de dunne lijn tussen verbondenheid en eigenheid. Over hoe dicht die twee bij elkaar kunnen liggen, vooral als je alleenstaande moeder bent van één kind, zoals in mijn geval, en de andere ouder geen actieve rol meer speelt.

In zo’n gezinssituatie ontstaat een één-op-één relatie tussen ouder en kind, die heel hecht en intens kan zijn. Maar in die nabijheid schuilt ook iets kwetsbaars. Zonder de dynamiek van een gezin met meerdere gezinsleden, kan de relatie te symbiotisch worden — een wederzijdse afhankelijkheid waarin je kind zich te verantwoordelijk gaat voelen voor jouw welzijn.

Parentificatie

Een begrip dat hier sterk op lijkt, maar toch anders is, is parentificatie. Daarbij neemt het kind taken of verantwoordelijkheden op zich die eigenlijk bij de ouder horen — bij dochters is dit vaak de emotionele zorg die de ontbrekende partner normaliter zou bieden.

Het verschil met een symbiotische relatie is subtiel, maar belangrijk:

• Bij symbiose draait het om wederzijdse afhankelijkheid.

• Bij parentificatie gaat het om omgekeerde rollen — het kind stapt in de schoenen van de ontbrekende partner en wordt zo de verzorger van de andere ouder

In beide gevallen raakt de natuurlijke balans ongewild en onbedoeld, behoorlijk verstoord.

Hoe het ontstaat

Geen enkele moeder kiest hier bewust voor. Toch kan het ongemerkt ontstaan.
Bijvoorbeeld in periodes waarin je zelf emotioneel uitgeput bent, maar ook als je als moeder nog rondloopt met sporen van eigen(jeugd)-trauma, kan het zomaar gebeuren dat je kind onbedoeld jouw steunpilaar wordt.

Ik heb onlangs ingezien dat de sterke band die bestaat tussen mij en mijn dochter ontstaan is door deze ongezonde dynamieken. Het is voor mij als moeder pijnlijk moeilijk te moeten erkennen dat die sterke band ontstaan is door een mix van symbiose en parentificatie.

Wat begint als troost of zorgzaamheid, kan veranderen in een patroon waarin het kind leert: mama’s gevoelens gaan vóór de mijne.

De gevolgen

Het kind groeit op met een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.
In het volwassen leven kan dat zich uiten in moeite met grenzen stellen, pleasen in relaties of het negeren van eigen behoeften. Ik herken die patronen ook bij mijn dochter — hoe ze als volwassene nog lang zoekende was naar wat van haar is, en wat van de ander.

Bij zowel een symbiotische relatie als bij parentificatie staat de ontwikkeling van een gezonde, eigen identiteit van een kind onder druk. Een kind leert dat “goed zijn” betekent: zorgen voor de ander. En dat haar (of zijn) eigen behoeften en gevoelens minder belangrijk zijn.

Bewustwording als heling

Toch geloof ik dat bewustwording veel kan veranderen.
Zodra je als volwassen kind ziet, wat er onbewust gebeurd is, ontstaat er ruimte om de geschiedenis in de juiste context te zien.

Een volwassen kind kan leren dat het veilig is om zichzelf te voelen, te willen en te kiezen.

Het vraagt moed om nu samen, met open blik, te kijken naar wat er is scheefgegroeid. Maar ik heb gemerkt: zodra je het ziet, kun je het niet meer ont-zien. En dat is precies waar heling begint.

Want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een liefdevolle band, waarin zorg niet knelt, maar verbindt.

Blijf op de hoogte van nieuwe blogs

Schrijf je hier in, dan mis je niks

Volg mij op de social